İNAVASYON VE ENFORMASYON - 2

 

Enformasyon Toplumu

Enformasyon toplumu, genel olarak bir toplumun temel faaliyetlerinde enformasyonun belirgin bir rol oynadığı toplum olarak tanımlanabilir.

Enformasyonun önemli rol oynadığı 3 temel faaliyet aşağıdaki şekilde tanımlanabilir :

Ekonomik faaliyetler

Politik faaliyetler

Kültürel faaliyetler

Bu faaliyetlerin enformasyon sistemleri üzerine taşınması ve diğer toplumlara göre rekabet üstünlüğü sağlanması enformasyon topluluğunun altındaki amaçlardan birisidir.

Enformasyon topluluğunun bilgi ekonomisi ile etkileşimi de söz konusudur.

Enformasyon toplulukları ekonomik modellerini bilgi ekonomisi üzerine kurgular ve bilgi üzerine kurulu refah modeli geliştirirken aynı zamanda bilgi ekonomisinin de enformasyon topluluklarını ivmelendiren yapısından  söz etmek mümkündür.

Enformasyon topluluklarını oluşturan bireylere bazı kaynaklarda “dijital vatandaş” ismi de verilmektedir.

 Dijital vatandaş ifadesi aslında enformasyon topluluğuna geçişindeki       bireyleri ifade için kullanılan çok sayıdaki ifadelerden birisidir ve enformasyon toplumu dönüşümünün tamamlanmasının ardından bu şekilde ifadelere ihtiyaç ortadan kalkacaktır (bütün vatandaşların dijital vatandaş olduğu bir ortamda vatandaşları ayırt edici ilave bir terim anlamını yitirecektir).

Endüstri devriminin ardından endüstrileşmiş ülkeleri ve bu ülkelerdeki toplum ve bireyleri tanımlayan terimlere, teorilere ve modellere benzer şekilde enformasyon dönüşümü için de benzer ifadeler kullanılmakta ve teknolojik, ekonomik, davranışsal, konumsal veya kültürel boyutlardaki değişimleri ifade için enformasyon toplumu tanımına başvurulmaktadır.

 

Tarihsel Süreç

Enformasyon toplumlarının tam olarak ne zaman başladığı ile ilgili tartışmalar olsa da genel olarak 1970’lerden günümüze kadar gelen sürecin sürekli bir dönüşüm süreci olduğu söylenebilir.

Bu sürecin ne zaman biteceği veya hangi kavramların enformasyon toplumu tanımına alınıp hangilerinin alınmayacağı ile ilgili de kesin bir yargı bulunmamaktadır.

Kesin olan bir şey, internetin enformasyon toplumu dönüşümünü hızlandırdığıdır.

 

Enformasyon toplumunun Ölçülmesi

Literatürdeki diğer tartışmalı bir konu ise enformasyon toplumu ile ilgili ölçekleme ve ölçüm değerleridir.

Örneğin dünyanın veri saklama kapasitesi ile enformasyon toplumu arasında bir ilişki kuran çalışmalar bulunmaktadır.

1986 yılında kişi başına düşen saklama kapasitesi 1 CD-Rom’un altında iken (yaklaşık 539MB), 2007 yılında kişi başına 60 CD-Rom’a karşılık gelecek büyüklüğe erişmiştir.

Sadece 4 yıl sonra 2011 yılında ise bu kapasite 263 CD-Rom’a karşılık gelecek büyüklüğe erişmiştir ve her geçen yıl hızlanarak artan veri miktarlarından bahsetmek mümkündür .

Buna göre ilk başlarda analog olarak (kaset gibi ortamlar) başlayan kayıtlar daha sonra dijital (diskler veya hafızalar gibi) ortamlara dönüşmüş ve analog kayıt giderek ağırlığını yitirmiştir.

Diğer bir ölçüm yöntemi ise toplumun internete erişim oranları üzerinden yapılmaktadır.

Bu yaklaşıma göre, toplumdaki internete erişebilen kişi yüzdesi toplumun enformasyon toplumuna geçiş oranını göstermek için kullanılabilir.

 

Ekonomik Geçişlilik

Peter Drucker tarafından bilgiye dayalı ekonomi ile maddeye dayalı ekonomi arasında bir geçiş olduğu öne sürülmüştür.

 Buna karşılık bazı çalışmalarda giderek artan oranda bilgi üreten bilgi ekonomisi ile maddeye dayalı ekonominin bilgi kullanımının artması arasında da ilişki kurulmaktadır.

Yani bir işletmenin çıktısının bilgi olması elbette bilgi ekonomisi için bir önem arz etmektedir ancak neredeyse bütün ekonomiler de bilgi yönetiminden faydalanma yolunda ilerlemektedir ve bu iki kavram birbirinden bazı çalışmalarda ayrılmıştır.

Ayrıca üretim yapısının bilgiye dayalı olması veya üretilen değerin bilgi olması dışında bu üretim sisteminin kültür ve politikalara yaptığı etkilerin de toplumun ve ekonomik algının dönüşümündeki etkisi tartışılmıştır.

Günümüzde sosyal ağların da etkisi ile ağ topluluğu ismi verilen yeni bir dönüşüm yaşanmıştır.

Artık dünyanın çok farklı noktalarından çok farklı kişilikler bir araya gelerek tek bir ortak amaç için çalışabilmekte ve motive olabilmektedir.

 

Eleştiriler

Enformasyon topluluğu ile ilgili eleştiriler de bulunmaktadır.

Literatürde geçen bazı karşı görüşler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

Yeni çağ algısı:

Genel olarak yapılan eleştiriler tamamen yeni bir çağa girildiği ve bir devrin kapandığı algısının yanlış olduğu yönündedir.

Örneğin enformasyon yazının bulunmasından günümüze kadar devam eden birikimin bir sonucudur ve kesin bir hatla zamanın ikiye ayrılması doğru değildir.

Enformasyon topluluğu ile ilgili en önemli eleştirilerden birisi de kapitalist yaklaşımıdır.

Buna göre bilginin de sermaye gibi birikmesi ve ekonomik, politik ve kültürel bir sahipliğe doğru giden analizlere sebep olması mümkündür.

Yani enformasyon topluluğu ile ilgili araştırmaların çoğunda sermayenin yerini enformasyonun / bilginin almış olması aslında bu çalışmaların kapitalist bir gözle yapılıyor olmasının sonucudur ve bu alandaki çalışmaların akıbetini olumsuz yönde etkilemektedir.

Örneğin enformasyon topluluğunun doğurduğu küreselleşme ve bilgilendirme kavramları aslında kapitalist yaklaşımın birer uzantısıdır.

Örneğin Frank Webster bu açıdan bakıldığında 19. Yüzyıldaki libertenyenist kapitalist yaklaşımının 20. Yüzyıldaki kurumsal kapitalizmin  devamı olarak 21. Yüzyılda enformasyon kapitalizminin geldiğini iddia etmektedir.